KADER (2006)

KADER (2006)

Çekim: Yönetmen, Kader’de boy çekimi/bel plan (medium shot) çekimlere ağırlık vermiş, açı/karşı açı (reverse angle shot), genel plan ve yakın plan çekimleri de kullanmıştır.  Özellikle karakterler arası diyaloglarda karakterlerin bedenleri arkasından yapılan öznel çekimler ve konuşmakta olan karakteri gösteren karşı açı çekimleri vardır.  İki karakteri aynı karede gösteren diyalog sahnelerinde net alan derinliğinden çok bir karakterin net diğerinin bulanık (flu) olduğu seçici alan derinliği kullanılmıştır. Film boyunca fotoğrafların ve soba, çay gibi objelerin yakın plan çekimleri görülmektedir.  İzleyiciyi konumlandırma açısından arabanın arka koltuğundan yapılan çekimler,  şoförün yan koltuğundan yapılan çekimler de bulunmaktadır.  Nadir olarak görülse de, yönetmenin şehir manzaralarını gösteren genel plan çekimleri de vardır.  Kader filminin son sahnesinde kullanılan “kapının kendi kendine açılması ve yeni bir çerçeve oluşturarak bize daha içerideki bir görüntüyü göstermesi” motifi dikkati çekmektedir.  

Ses:  Genel olarak sessizliğin hakim olduğu Kader filminde çoğunlukla ortam sesleri duyulmaktadır.  Bu seslere ek olarak zaman zaman televizyon sesi duyulur.  Filmin bazı sahnelerinde, o an o mekanda olmayan insanların kavga gürültü sesleri, sevişme sesleri gibi sesler kullanılmıştır.    

Müzik: Filmde kurguya eklenmiş destekleyici müzik, bir kereye mahsus olmak üzere filmin ortasına doğru kullanılmıştır. Edward Artemiev’in 1979 tarihli “Meditation” adlı parçası filme eklenmiştir.  Aynı parça yönetmenin Bekleme Odası (2003) adlı filminde de kullanılmıştır. Bu parçaya ilişkin olarak söylenebilecek diğer bir ayrıntı ise aynı parçanın Andrei Tarkovsky’nin Stalker (1979) filmin kullanılmış olmasıdır. Film içinde senaryo gereği kullanılan müziklerden pavyon sahnelerinde geçenler söz ve müziği Neşet Ertaş’a ait “Yalan Dünya”, anonim bir şarkı olan “Mastika”, söz ve müziği Yıldız Tilbe’ye ait “Çat Kapı” adlı şarkılardır.  Diğer şarkılar ise yine anonim bir parça olan ve Kazım Koyuncu tarafından seslendirilen  “Dido” ve söz ve müziği Gonca Öncel’e ait “Tüm Aşklar Birdün Bitecek” adlı parçalardır.   

Çevre Düzeni: Kader, yönetmenin iç mekan ve dış mekan sahneleri dengeli kullandığı bir filmdir.  İncelenen önceki filmlerden farklı olarak, İstanbul dışında İzmir, Sinop, Kars gibi farklı illerde de çekilmiş sahneler vardır.  İç mekanı, karakterin kıstırılmışlığı destekler şekilde kullanan yönetmen,  Kader filminde farklı bir tutum izlemiş; dış mekan sahneleri çeşitlendirmesine rağmen karakterin yaşadığı kıstırılmışlık hissini film boyunca sürdürmüştür.  Film boyunca kullanılan iç mekanlar; Bekir’in (Ufuk Bayraktar) halı-mobilya dükkanı, Bekir’in babasının evi, Bekir’in bu evdeki odası, mahallenin kahvehanesi, Uğur’un (Vildan Atasever) ailesinin evi, Uğur’un ailesinin daha sonra taşındığı ev, Bekir’in evlendiği zaman taşındığı ev, Uğur’un İzmir’de çalıştığı gazino, kaldığı otel; Sinop’ta Uğur’un kaldığı otel, Bekir’in gittiği meyhane, Bekir’in gittiği arkadaşının evi, Uğur’un Kars’taki evi. Kader filminde kullanılan dış mekan sahneler daha çok mahallenin sokakları, deniz kenarı alanlar, parklar ve Bekir’in yaptığı yolcuklarda gördüğümüz yollardan oluşur.  Demirkubuz bu filminde araba, dolmuş, otobüs gibi hareketli araçların içinde de çekimler gerçekleştirmiş,  bu araçların içinden yolu gösteren çekimler de yapmıştır.  İç ve dış mekan geçişliliğini sağlayan balkon sahnelerine film boyunca rastlamak mümkündür.  Genel olarak bakıldığında, Üçüncü Sayfa, Yazgı ve Bekleme Odası filmlerine göre, yönetmenin Kader filminde iç mekan ve dış mekan sahneleri kısa kısa, daha sık kullandığı söylenebilir.  Sahne çeşitliliği önceki incelenen filmlere göre daha fazladır.

Giysi: Sosyo-ekonomik olarak alt sınıfa ait insanların ön planda olduğu Kader’de, seçilen giysiler de karakterlerin toplumsal statülerini öne çıkarır niteliktedir.  Diğer taraftan Kader, filmin Uğur ve Bekir adlı baş karakterlerin yaşamlarındaki büyük değişimleri konu edindiğinden karakterlerin yaşamları değiştikçe giysilerinde de bir takım değişimler gözlenmektedir.  Örneğin pavyonda çalışmaya başlayan Uğur’un önceki dönemlerde daha günlük ve mütevazı olan giysileri daha gösterişli ve frapan bir hal almıştır.  Filmin sonunda ise Kars’ta giydiği giysiler hem içinde bulunduğu kötü ekonomik durumu göstermekte, hem de Uğur’un ruhsal durumunu desteklemektedir. Filmin en başında Uğur’un gençken giydiği daha canlı ve renkli kıyafetlerin yerini solgun, eski yüzlü basma etek, boğazlı kazak ve kendisine büyük gelen örme yelek gibi giysiler almıştır. Benzer bir değişimi Bekir’in giysilerinde de görmek mümkündür.  Filmin başında halı-mobilya dükkanında çalışırken kumaş pantolon, gömlek gibi günlük erkek giysileri içinde olan Bekir, Uğur’un İzmir’de çalıştığı pavyonda fedailik yaparken yakası açık gömlek, gösterişli beyaz takım elbise gibi giysiler giymektedir. Filmin sonundaysa, artık işsiz ve parasız bir adam olan Bekir, ruh halini yansıtacak şekilde koyu renk ve pespaye giysiler içindedir.

Kurgu: Kader filminde yönetmen, uzun ve kısa çekimleri karışık bir şekilde birleştirerek çapraşık kurgu kullanmıştır.  Çekimler birbiri ardına sıralanırken kesmeler çekimler arasında noktalama olarak kullanılmıştır.  Anlatım bakımında incelendiğinde, filmde düz anlatımlı kurgu tekniği kullanıldığı söylenebilir.  Uyum açısından incelendiğinde devinim, çekim ölçeği, kamera açısı, ışık, renk, giysi ve donanımda devamlılık sürdürülmüştür.

Işık:  Yönetmenin, diğer filmlerinde olduğu gibi, Kader filminde de ortamda bulunan doğal ışığın dışında ek ışık kullanılmamıştır.  Kimi sahnelerde ışığın kapanması, karanlık bir kare oluşması yönetmen tarafından diğer sahneye geçiş öğesi (fondü) olarak kullanılmıştır.  Bekleme Odası filminde görülen ışık patlamalarına Kader filminde rastlanmamaktadır.  Doğal/ortam ışığı film boyunca daha dengeli bir şekilde kullanılmıştır. 

Oyunculuk: Profesyonel oyuncuların karakterleri canlandırdığı filmde oyunculuk abartıdan uzak ve doğaldır.  Film boyunca karakterlerin hayatlarındaki değişimler oyuncular tarafından senaryoya uygun biçimde, gerçekçi ve başarılı bir biçimde canlandırılmıştır. 

İçerik: Kader filmi, yönetmenin 1997 yılında çektiği Masumiyet filmindeki karakterlerin hikâyesinin öncesini konu almaktadır. Aynı mahallede yaşayan Bekir ve Uğur’un tanışmaları üzerine Bekir Uğur’a aşık olur.  Uğur ise üç kişiyi öldürmekten suçlu bulunmuş Zagor’a aşıktır.  Hapishanede de rahat durmayan Zagor sürekli olarak başka hapishanelere nakledilmekte, Uğur da Zagor’un peşinden şehir şehir gezmektedir.  Uğur’a tutkuyla bağlanan Bekir ise ne pahasına olursa olsun ve hiçbir karşılık beklemeden Uğur’un peşinden ayrılmamaktadır.  Bekir, Uğur’un Zagor’a aşık olduğunu ve Uğur’dan bir karşılık alamayacağını bilse de tüm geri dönme çabalarına karşın Uğur’dan kopamamaktadır.  Film bu üçlü aşk ilişkisinin yanı sıra umutsuzluğun bir yaşam biçimine dönüştüğü alt sınıfın aile ve toplumsal yaşamına da ışık tutmaktadır.     

İşlenen Temalar: Kader filminde işlenen başlıca temalar ilişkiler, tutku, yoksulluk, keder, ayrılık ve çaresizliktir.  Bu filminde de yönetmenin, diğer filmlerinde işlediği temalara benzer temalar seçtiği görülmektedir.